Kategori: Psikoloji

Global seviyede paniğe yol açan ve var olan psikiyatrik hastalıkların seyrini değiştiren koronavirüs salgını, toplumsal seviyede dehşet uyandırarak kimi ruhsal hastalıkların da tetiklenmesine sebep oluyor. Pandemi sürecinde tüm psikiyatrik rahatsızlıklarda bir artış yaşandığı gözlemlenirken, en çok tetiklenen sorunlar ortasında; tasa bozukluğu, depresyon, panik ve takıntı-zorlantı bozukluğu bulunuyor. Bu rahatsızlıklara sahip şahısların yanı sıra hasta yakınlarının da kendilerine dikkat etmeleri ve hastalıkla ilgili şikayetleri azaltacak teknikleri uygulamaları gerektiğini belirten Psikiyatrist Uzm. Dr. Serkan Akkoyunlu, husus ile ilgili kıymetli tekliflerde bulundu. Gerilim, tasa ve öfkeyi tetikledi Bütün dünyayı tesiri altına alan Covid-19 pandemi süreci beşerler üzerinde endişe, tasa ya da tam aykırısı davranış formu olan umursamazlık üzere farklı ruhsal tesirler göstermektedir. Koronavirüs sebebiyle hastalık ve hayat kaybı riski bulunması, uygulanan karantinalar ile toplumsal ömrün kısıtlanması insanlarda gerilim, telaş, öfke ve hayal kırıklıklarını tetiklemektedir. Bununla birlikte uyulması gereken kurallar ve bu sürecin ne kadar süreceğinin bilinmemesi ise birçok bireyde tükenmişliği ortaya çıkarmaktadır. İnsanlarda travmaya sebep olan koronavirüs sürecinde çabucak hemen tüm psikiyatrik rahatsızlıklarda bir artış yaşandığı gözlemlenmektedir. Artış yaşanan hastalıkların başında tasa bozukluğu, panik bozukluğu, depresyon ve takıntı-zorlantı bozukluğu gelmektedir. Pandemi öncesinde de psikiyatrik rahatsızlığı olan bireylerde bu şiddetli süreç, var olan hastalıklarının alevlenmesine ya da nüksetmesine sebep olabilmektedir. Panik bozukluğunda; ani çarpıntı, nefes darlığı, göğüste ağrı-baskı, titreme ve terleme üzere panik ataklar ve bunu tekrar yaşamaktan korkma üzere belirtiler görülmektedir. Depresyonda ise kişiyi rahatsız eden bedensel belirtiler ile birlikte bilhassa Covid-19'a yakalandığına dair kuşkuları içeren sıhhat korkusu, çökkün ruh hali, isteksizlik ve güç azalması üzere bulgular ile ortaya çıkabilmektedir. Tekrarlayıcı davranışlar içerisinde bulunma ise takıntı zorlantı bozukluğunda izlenmektedir. Koronavirüsün getirdiği riskler, belirsizliğe tahammülsüzlük ile kendini gösteren tasa bozukluğu ve takıntı zorlantı bozukluğuna sahip bireylerin şikayetlerinde artışa sebep olmaktadır. Bununla birlikte yaşanan gerilim, tekrarlayıcı depresyonu olanların rahatsızlıklarının tekrarlama ihtimalini yükseltmektedir. Kimi hastalarda gereksiz yere sıhhat kurumlarına başvurma, çok fazla paklık yapma, fazla denetim bağımlısı olma üzere sorun davranışların ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Bu davranış ve tavırların artması genel sıhhat problemleri için tedaviye ulaşmayı ve ilaç teminini külfete sokarken, tedavi ahenginin bozulması ise hastalıkların seyrinin kötüleşmesine neden olmaktadır. Olumsuz durumlarla baş edebilmek için teklifler Psikiyatrik hastalığı olanlar, ortaya çıkan olumsuz durumları ortadan kaldırabilmek ya da azaltabilmek için bu tavsiyeleri dikkate almalıdır: - Psikiyatrik hastalıklara sahip olan şahısların öncelikle tedavilerini sürdürmeleri gerekmektedir. - Travmatik olayların denetim altında olduğunu hissettiren otoritelerin önerdiği tedbirlerin alınması sağlanmalıdır. Tedbir alıyor olmak çaresizlik hissine karşı panzehir fonksiyonu görürken, bu tedbirler, tasa hissi ile abartılmamalıdır. - Pandemi sürecinde bilhassa takıntı zorlantı bozukluğu olan hasta kümesinin ve sıhhat korkusu bariz olanların çok tedbir almak üzere bir tavrı olabilmektedir. Bu sebeple riskin bir mühlet ortadan kalkmayacağının kabullenilmesi ve tedbirlerin ne kadar alınması gerektiği planlanmalıdır. - İzolasyon, karantina üzere uygulamalar insanları yalnızlaştırarak, ömürden alınan zevki azaltabilir. Uzaklıkların toplumsallaşmayı engellemesine müsaade verilmemeli ve bugün kullanılabilen toplumsal medya, manzaralı arama üzere metotlar ile toplumsal hayat devam ettirilmelidir. - Çalışmayan ve boş vakti olan hastaların günlük nizam ve rutinler oluşturması vakitlerinin keyifli geçmesini sağlarken, farklı hobiler yahut spor üzere aktivitelerle uğraşmak da yararlı olmaktadır. - Zorlanılan durumlarda yardım almaktan kaçınılmamalı, tedavi açısından tekrar bir kıymetlendirme yapılması ve gerekli ise ilaç ile psikoterapi kullanılması uygun olacaktır. Ruh sıhhatlerini hasta yakınları da korumalıdır Bir kişinin yaşadığı psikiyatrik rahatsızlık, etrafındaki insanlara da yansımaktadır. Hasta yakınları vakit zaman, hasta olan kişinin hislerini hissetmekte, üzülmekte, çaresizliğe düşmekte, aldıkları çok tedbirler sebebi ile çatışma yaşamakta ya da onları rahatlatabilmek için günlük hayat akışlarını değiştirmektedir. Hasta yakınlarının da birinci olarak hastalara önerilen formülleri kullanarak ruh sıhhatine dikkat etmeleri gerekmektedir. Zira dikkat edilmeyen ruh sıhhati problemleri bu süreçte sarmal halinde büyüyebilmektedir. Depresyonu olan hasta ile bağlantısı artırmak, onu dinlemek, muhakkak seviyede umut aşılamak, aktivite müddetini artırmak için bir arada aktiflik yapmak iki taraf için de yarar sağlayabilmektedir. Derdi besbelli olan kişi ile irtibata açık olmak, onu yargılayacak ya da tasalarını küçümseyecek sözlerden, inatlaşmalardan, çatışmaya girmekten kaçınmak gerekmektedir. Bununla birlikte uzun vadede hastalığı olumsuz etkileyen sık doktora gitmek, çok tedbir alma üzere davranışlara en azından takviye vermemek ve psikiyatrik yardım arayıcı için yüreklendirmek faydalı olabilmektedir. Pandemi sürecini en az problemle atlatabilmek için yapılması gerekenler; - Kendinize âlâ bakın, tüm tedbirleri gerektiği kadar alın. - Var olan rutinlerinizi koruyun ya da yeni rutinler oluşturun, vaktinizi planlayın. - Spor, yoga, gevşeme antrenmanları üzere yollar ile hem vücudunuzu hem de ruhunuzu rahatlatın, - Uygun formda sosyalleşin, etrafınızdan takviye alın ve etrafınıza takviye verin. - Olumsuz haberlere olan maruziyetinizi sonlandırın, olumlu gelişmelerin farkında olun. - Muhtaçlık duyduğunuzda psikiyatrik takviyeye başvurun.